Miejsce: ul. Lubicka
Stan: opuszczony, niszczejący
Zdjęcia z grudnia 2000
Historia:
Fort I jest ostatnim i najnowocześniejszym fortem Twierdzy Toruń. Jest również jedynym w tej części Europy pruskim fortem pancernym. Zbudowany został w latach 1888-1892.
Pierwotnie nosił nazwę "Buchtafort" (od wzgórza na którym jest usytuowany). Jednak już w 1989 (czyli jeszcze podczas budowy) zmieniono ją na "Feste König Wilhelm". Ostatecznie, po przejęciu przez polaków, przyjął nazwę "Jan III Sobieski".
Znajduje się na wysokim prawym brzegu Wisły, pomiędzy dzisiejszymi ulicami: Lubicką i Turystyczną, a brzegiem Wisły. Miał bronić miasta od strony wschodniej i południowo wschodniej ( Lubicz, Złotoria, zakole Wisły)
Na Fort I składa się cały zestaw usytuowanych w niewielkiej odległości, ciągnących się wzdłuż osłoniętej wysokimi nasypami drogi (obecnie ul. Winna) i zamaskowanych zielenią budowli. W jego skład wchodzą: fort główny, schrony międzypola: piechoty, artyleryjskie i amunicyjne, schrony obsługi baterii, 2 baterie skrzydłowe, stanowisko ogniowe do ostrzału Wisły oraz pierścień okopów ziemnych ciągnących się aż do Fortu II.
Fort posiadał mocne uzbrojenie. Na skarpie, przy prawym barku fortu znajdował się zestaw 4 armat kaliber 90 mm, tuż obok 4 stanowiska dział 150 mm skierowanych na przedpole. Analogiczne uzbrojony był lewy bark. Fort posiadał również baterię 6 dział kaliber 150 mm skierowanych na drogę lubicką.
Podstawowym uzbrojeniem jednak były 4 haubice 210 mm zainstalowane na obrotowych kopułach umieszczonych na nasypie bezpośrednio za koszarami szyjowymi. Uzupełniały je stanowiska obrony fosy z zainstalowanymi 12 działkami rewolwerowymi.
Do kierowania ogniem służyły 2 stanowiska obserwacyjne artylerii (PBSt 87), 2 stanowiska obserwacyjne piechoty (WT-90) (jedno z nich obecnie zabetonowane)
Fort zbudowany jest na planie trapezu. Jego załoga liczyła 371 osób. W tym 13 oficerów, 200 żołnierzy piechoty, 152 artylerzystów i 6 saperów. Fort główny zawierał m.in. kwatery żołnierzy, komendaturę, 2 kuchnie, latryny, maszynownię, blok pomieszczeń dla obsługi baterii pancernej. Wszystkie budynki połączone były komunikacja podziemną.
Po pierwszej wojnie Fort I trafił w ręce polaków. Zmienił nazwę i w dalszym ciągu pełnił funkcje militarne. W 1956 roku trafił "do cywila". Służył jako magazyny i winiarnia. W latach 50 padł ofiarą Miejskiego Przedsiębiorstwa Robót Rozbiórkowych. W 1997 roku został wpisany do rejestru zabytków. Wiosna 2000 roku w jego pobliżu wytyczono szlak turystyczny czarny.
Aktualnie fort jest opuszczony i w tragicznym stanie. Przed dalszą jego dewastacją pilnuje go strażnicy. Niestety nieskuteczne. Nosi liczne ślady przebudowy i zaniedbania. Rzucają się w oczy przeróbki dokonane przez winiarnię. Niestety mimo niewątpliwych zalet turystycznych i muzealnych jest zamknięty. Nam udało się dotrzeć jednak do części jego pomieszczeń nie pilnowanych przez strażników. Ubolewamy jednak nad tym że większości na prawdę ciekawych miejsc nie udało nam się odwiedzić. Podobno są plany sprzedaży. Mamy nadzieję ze da ona szanse na poprawę fortu i być może otwarcia go dla szerszego grona.
Do fortu prowadzi betonowa droga zaczynająca się zaraz za stacją Statoil stojącą przy Szosie Lubickiej. Dojazd jest więc wyśmienity. Dlatego mimo tych niedogodności zapraszamy chociaż na spacer w pobliżu tej niewątpliwie ciekawej i pięknej budowli.
