Wystawa zabytkowych samochodów
W 2013 roku właściciel Muzeum Motoryzacji i Techniki w Otrębusach wydzierżawił teren zamku. Przez całe od wiosny do jesieni przygotował wystawę eksponatów ze swoich zbiorów. W kolejnych latach przygotowywane mają być kolejne wystawy i atrakcje.
Historia
Na lewym, płaskim brzegu Wisły, mniej więcej pod mostem drogowym, znajdują się ruiny Zamku Dybowskiego, zwanym też Nieszawą.
Zbudowany został w latach 1422-25 przez króla Władysława Jagiełłę, w celu wzmocnienia kontroli Wisły i stworzenia zagrożenia dla zamku krzyżackiego w Toruniu. W okresie tym powstał nie istniejący już budynek mieszkalny.
W roku 1431 zamek przejęli Krzyżacy. Wtedy też rozpoczęli, trwającą do 1435 roku, przebudowę. W tym czasie prawdopodobnie powstał dziedziniec, mury i wieża z bramą.
W latach 1454-62, po odzyskaniu zamku przez Polaków, nastąpiła kolejna rozbudowa zamku. Podwyższono mury i przebudowano wieżę bramną na basztę.
Zimą 1454 roku Kazimierz Jagiellończyk nadał tutaj szlacheckie przywileje, które stały się podstawą demokracji szlacheckiej i polskiego parlamentaryzmu.
Podczas wojen Szwedzkich, w roku 1656, zamek próbowano wysadzić. Od tamtej pory dybów pozostaje w ruinie.
Pomimo poważnych uszkodzeń był jeszcze na tyle silny, że w 1813 stał się punktem oporu dla wiernych Napoleonowi żołnierzy bawarskich walczących z rosjanami.
W 1848 roku włączony został do Fortyfikacji Toruńskich, w związku z czym częściowo go przebudowano. Wybito w murach nowe otwory strzeleckie, co w znacznym stopniu zatarło pierwotny układ z XV wieku.
Historia Zamku Dybowskiego zawiera wiele luk i niejasności. Nie zachowały się orginalne plany zamku. Historycy i archeolodzy starają się jednak uzupełnić te braki. Latem 1998 roku rozpoczęły się intensywne prace archeologiczne. Naukowcy mają nadzieję, że dzięki nim znajdą odpowiedzi na kilka dręczących ich pytań. Prace te przynoszą jednak więcej pytań niż odpowiedzi.
Okazało się, że zamek był przebudowywany więcej razy niż do tej pory przypuszczano. Znaleziono dawne piwnice i dowody licznych remontów. Wszystkie znaleziska przeczą tezie, jakoby dopiero Krzyżacy zbudowali istniejący do dziś dziedziniec. Pojawiły się hipotezy, że Polacy już podczas budowy zamku postawili pierwsze mury, a mury dziedzińca stawiali w prosto w Wiśle, dopiero później osuszając teren. Świadczą o tym m. in. ślady wody na drewnianych krokwiach i fundamentach zamku.
Wszystkie te hipotezy trzeba jednak potwierdzić kopiąc w kilku innych miejscach. Dotychczasowe prace nie dają wystarczających dowodów.
Nie tylko historia zamku kryje wiele tajemnic. Wiemy, że miał duży dziedziniec, pomieszczenia mieszkalne miały 3 kondygnacje. Trwają jednak spory, gdzie znajdowała się wieża. Według jednej koncepcji wieża znajdowała się w północno wschodnim narożniku dziedzińca, nad częścią mieszkalną. Druga mówi o północno-zachodnim, gdzie jej pozostałością była by istniejąca do dziś przypora.
Zamek Dybowski jest miejscem wartym odwiedzenia, niestety mało popularnym. Wycieczki przeważnie pomijają to miejsce. Wolą zwiedzać ruiny zamku krzyżackiego. Tymczasem jest to miejsce naprawdę warte obejrzenia, mimo utrudnionego do niego dojazdu.
Vogelsgang ?
Podczas zeszłorocznych prac archeologicznych (1999) odkryto na dziedzińcu relikt muru. Powstała wtedy hipoteza, jakoby dziedziniec Zamku Dybowskiego był zabudowany. Plan Dybowa z zaznaczonym odkrytym fragmentem murów Tegoroczne prace odsłoniły jednak fundamenty 3,5-metrowego muru biegnącego w stronę południową, znajdujące się poza obrysem obecnie istniejącego zamku, a będącym przedłużeniem odnalezionych w zeszłym roku fragmentów z dziedzińca. Dziś już wiadomo, że nie ma on nic wspólnego ze zbudowanym w 1425 roku przez Jagiełłę Zamkiem Dybowskim. Ślady odkrytej konstrukcji są starsze i świadczą o istnieniu w tym miejscu zamku być może potężniejszego od budowli Jagiełły. Datowane są na XIII wiek.Jedna z hipotez mówi, że są to szczątki słynnego krzyżackego Vogelsgang (Ptasi śpiew), z którego rycerze zakonni wyruszali na Ziemię Chełmińską.
Nieszawa
Tegoroczne prace archeologiczne (2000) przyniosły jeszcze jedno sensacyjne odkrycie. Niecałe 500 metrów od ruin Zamku Dybowskiego odkryto szczątki poszukiwanego od lat miasta Nieszawa.
Nieszawa to XV wieczne miasto na lewym brzegu Wisły, niegdyś konkurujące z Toruniem. Prawa miejskie uzyskało 29 maja 1425 roku. Zbiega się to z zakończeniem prowadzonej przez króla Władysława Jagiełłę budowy pobliskiego Zamku Dybowskiego. Prężnie rozwijające się miasto było groźnym rywalem Torunia. W 1431 roku torunianie z Komturem Domowym, napadli na Nieszawę. Zamek zajęto, miasto zniszczono. Tak powstało i funkcjonowało Komturstwo Mieszczańskie do roku 1435. W tym roku bowiem Krzyżacy musieli opuścić lewy brzeg Wisły.
W latach 60-tych XV wieku Nieszawę przeniesiono w górę Wisły, gdzie znajduje się do dziś.
Zobacz multimedialną panoramę zamku
